К началу

Jacek Kaczmarski

Limeryki o narodach

Był Anglik co przyjaźń nawiązał z Hindusem
Z najczystszej sympatii, a nie pod przymusem.
Do dzisiaj by trwała
Ta przyjaźń wspaniała,
Lecz Hindus nieświeży dał mu ser.

Pretensje mieć trudno do tego Anglika,
Gdy druh w narodowej go dumie dotyka.
Więc wzgardził pariasem
I przyjaźń swą z czasem
Położył u stóp — Irlandczyka.

Przyśpiew
Narody, narody! Po diabła narody
Stojące na drodze do szczęścia i zgody?
Historia nam daje dobitne dowody:
Pragniecie pokoju? — Usuńcie przeszkody —
Narody, narody, narody!

Raz Francuz sąsiada miał, co był z Somalii,
W Tuluzie mieszkali i pastis pijali.
Lecz wnet się przekonał
Potomek Dantona
Że druh jego łeb ma ze stali.

Nie mieli pretensji koledzy Francuza,
Że przepić nie umiał czarnego łobuza.
Lecz rzekli: Mon ami,
Jak pić chcesz — to z nami!
Bo nie dla przybłędów Tuluza!

Przyśpiew

Raz Chińczyk w Japonce się tak zauroczył,
Że wizje małżeństwa był przed nią roztoczył,
Lecz Kwiat Kraju Wiśni
Rzekł — ani się mi śni!
Spójrz w lustro, wszak skośne masz oczy!

Cóż z sercem złamanym uczynić na świecie?
Więc poszedł do wojska i śnił o odwecie.
Lecz — losu ironio! —
Brak wojny z Japonią
Do mnichów więc strzela w Tybecie!

Przyśpiew

Sympatię Singalez raz czuł do Tamila,
Choć wrogość dzieliła ich ludy na Sri-La-
Nce — dawnym Cejlonie,
Gdzie nawet są słonie
W polityce mądre nad wyraz.

Lecz słoń Singaleza — Tamilów sympatyk —
Zwykł noc mu po nocy wykradać granaty,
I pojął Singalez,
Że musi, choć z żalem
Sympatie swe spisać na straty.

Przyśpiew

Był też Palestyńczyk, co z Żydem się bratał
W przyjaźni tej widząc nadzieję dla świata,
Strzelając do niego
Powtarzał: Kolego,
Ta krew nas połączy na lata.

Lecz w takiej przyjaźni nie widział Żyd cnoty,
Bo nie miał ochoty na nowe Golgoty,
Więc rzekł — przyjacielu,
My tu, w Izraelu
Nie mamy dla ciebie roboty!

Przyśpiew

Libijczyk, choć żony miał trzy, muzułmanki,
Czadyjkę zaprosił do swojej lepianki
I rzekł: Dla przykładu
Dam ja z tobą czadu —
I brał ją — wieczory i ranki.

Choć miłość przeszkody pokonać potrafi —
Nie zebrał za czyn swój Libijczyk ów braw i
Dla dobra socjali-
Zmu ją mu zabrali
Ci, których wychował Kadafi.

Przyśpiew

Bez tchu w herbaciarni wypiwszy pięć herbat
Albańczyk zapałał miłością do Serba,
Lecz Serb, po Śliwowi-
Cy — Albańczykowi
Na zębach wypisał swój herbarz.

Szczerbaty Albańczyk — to pół Albańczyka,
Niejeden polityk się na tym potyka,
Choć jęczy duch Tity,
Że zbędny polityk,
Gdzie trzeba dentysty — praktyka.

Przyśpiew

Na Cyprze był Turek, co druha miał — Greka,
Obydwu zabrała rodzima bezpieka.
Przy więźniów wymianie
Spotkali się w bramie —
Bez słowa minęli — człek człeka.

Wnet Greczyn u Turków, u Greków zaś Turek
O jednej godzinie stanęli pod murek.
W czas potem niedługi
Nad jednym i drugim
Piaszczysty się wznosił pagórek.

Przyśpiew

Rosjanin był, który — nie jego to wina —
Za brata uważał pewnego Gruzina.
Czas drużby był krótki,
Bo ów nie pił wódki,
Rosjanin nie pijał zaś wina.

Napisał na niego gdzie trzeba więc donos
I łzę nad przyjaźnią utoczył wzmocnioną.
W obozie zaś Gruzin
Odsiedział lat tuzin,
Lecz przecież go w końcu zwolniono!

Przyśpiew

Ci wszyscy o których tak długo tu mendzę
Co dzień się widują na forum OeNZet
I skarżą się wzajem
Na ludy i kraje,
Nie skarżąc się jednak na nędzę.

Bo mają do siebie już te kuluary
Gdzie naród z narodem się chwyta za bary,
Że nie o to chodzi,
Kto komu gdzie szkodzi,
Lecz o to — po ile dolary.

Przyśpiew

Był Polak-patriota, co przy wódki skrzynce
Zawierał przyjaźni pakt z Ukraińcem.
Od słowa do słowa
Dotarli do Lwowa
Ścierając się jak dwa odyńce.

Gdy bić się skończyli, trafili za kraty
Podarłszy w pamięci doniosłe traktaty:
Bo gdy przyjdzie czas —
Wy nas, a my was!
Po brzuchach! — I: budem rezaty!

Przyśpiew

Ach gdybyż narodów na świecie nie było,
Jak nam by się wtedy szczęśliwie tu żyło!
Dla dobra człowieka, dla szczęścia ludzkości
Złączonej w potężnym uścisku miłości
Aż z trzaskiem pękałyby kości

03.10.1987
MP3

Limrigau am bobloedd

Roedd Sais yn gyfaill i Hindŵ,
O galon, heb drais.
Fe fasai'r cyfeillgarwch ardderchog
Yn parhau hyd heddiw,
Pe tasai Hindŵ'n peidio â rhoi caws pwdr iddo.

Mae hi'n anodd i feio'r Sais'ma,
Sarhaodd y cyfaill ei falchder cenedlaethol.
Felly gwaredodd o Bariah
A rhoddodd ei gyfeillgarwch o
At draed... Gwyddel.

Cytgan
Pobloedd, pobloedd! I gythraul â phobloedd
Sy'n nadu ffordd llawenydd a chytundeb!
Mae hanes yn rhoi gormod o dystiolaeth i ni:
Oes eisiau tawelwch? — gwaredwch atalion —
Pobloedd, pobloedd, pobloedd!

Unwaith roedd gan Ffrancwr cymydog o Somalia,
Trigent yn Nhoulouse ac yfent bastis.
Ond deallodd yn fuan
Achlin Danton
Bod gan ei gyfaill o pen dur.

Ni'w feiai cydweithwyr y Ffrancwr
Am golli ymryson yfed â dihiryn du.
Ond dwedai: Mon ami,
Os oes eisiau yfed — yf â ni!
Dydy Toulouse ddim ar gyfer crwydriaid!

Cytgan

Unwaith carai Tsinead Siapanes yn gymaint ag
Y cynnigodd priodi iddi.
Ond dwedodd Blodeuyn Gwlad y Geiriosen:
Paid â breuddwydio!
Edrych yn y drych, rwyt ti'n mor lygatgam!

Beth sydd i'w wneud gyda calon toredig?
Aeth i fyddin a breuddwydiai am ateb.
Ond — eironi tynged! —
Heb ryfel â Siapan
Mae o'n saethu at fynaich yn Nhibet!

Cytgan

Unwaith hoffai Sinhal Damil,
Er rhannai gelyniaeth eu pobloedd nhw ar Sri Lanca
— hen Seilón,
Lle mae hyd yn oed cawrfilod
Yn ddoeth yn eithriadol mewn gwleidyddiaeth.

Ond arferai cawrfil y Sinhal — cefnogwr Tamil —
Lladrata ei lawfomiau fo pob nos,
A deallodd y Sinhal
Bod rhaid iddo, yn anffodus,
Ddileu ei gydymdeimlad o fel colled.

Cytgan

Roedd hefyd Palesteiniad yn frawd i Iddew
A gwelai ef obaith y byd yn y cyfeillgarwch'ma.
Wrth saethu ato
Ailadroddai: Eto,
Bydd y gwaed'ma yn ein uno ni am byth.

Ond ni welai'r Iddew dim gwerth yn y cyfeillgarwch'ma,
Achos doedd dim eisiau Golgotha newydd ganddo.
Felly dwedai: fy nghyfaill i,
Does dim gwaith iti
Yma yn Israel!

Cytgan

Er iddo fod tair gwraig Islamaidd
Gwahoddodd Libiaid i'w gwt o
Eneth o Tsiad
Ac wrth weiddi "I'r gad!"
Rhyfelai â hi drwy'r dydd.

Er geill serch trechu popeth —
Ni chafodd y Libiaid ei ganmol.
Er mwyn lles Sosialaeth
Aeth â hi oddi wrtho
Meibion al-Gaddafi.

Cytgan

Wedi yfed pum panaid o de ar unwaith
Ymserchodd Albaniad yn Serbiad,
Ond darluniodd y Serbiad
Wedi slifofitsa
Ei arfbais o ar ddanedd yr Albaniad.

Mae Albaniad mantach yn dim ond hanner Albaniad,
Syrthiodd llawer o wleidyddion ar hyn,
Er mae cysgod Tito yn udo,
Does dim rhaid gwleidydd,
Pan mae rhaid deintydd.

Cytgan

Ar Gyprus roedd Tyrciad a chyfaill Groeg iddo,
Cipiodd heddlu cudd y ddau.
Wrth cyfnewid carcharorion
Gwelant eu hyn ym mhorth —
Ac aethant heibio heb air.

Yn fuan safodd Groegiad erbyn mur wrth Dyrciaid,
Ac ar yr un awr Tyrciad wrth Roegiaid.
Wedyn yn gyflym
Uwchben y naill a'r llall
Cododd tomen dywod.

Cytgan

Roedd Rwsiad diniwed sy'n caru
Rhyw Georgiad fel brawd.
Roedd y cyfeillgarwch yn fyr,
Achos nid yfai y Georgiad fodca,
A nid yfai'r Rwsiad win.

Felly dwedodd amdano wrth yr heddlu
A wylai dros gyfeillgarwch yn uchel.
Gwnaeth y Georgiad
Dwsin blwydd yng ngharchar-wersyll,
Ond cafodd ei ryddhau yn y diwedd!

Cytgan

Mae pawb y ymddiddanir amdanyn yn gymaint yma
Yn cwrdd eu gilydd ar dalwrn Y Cenhedloedd Unedig
Ac yn cwyno amdanyn,
Am bobloedd a froydd,
Ond nid am dlodi.

Oblegid mae cynteddau,
Lle dydy pobloedd dim yn brwydro yn erbyn eu gilydd,
Lle trafodir
Nid pwy i'w orthrymu,
Ond — am faint o ddoleri.

Cytgan

Roedd Pwyl-gwladgarwr a wnaeth, wrth botel fodca,
Gytundeb cyfeillgarwch gyda Wcreiniad.
Gair fesul gair
Cyrhaeddant i Lew-gaer
Wrth ymgodymu fel dau dwrch.

Wedi peidio â tharo eu gilydd, daethant i garchar
Wrth dorri cytundebau yng nghof:
Achos pan daw'r amser,
Byddwn ni yn eich lladd chi!
A chithau — ninnau!

Cytgan

Pe tasai'r byd heb bobloedd,
Fe fasen ni'n byw yn mor llawen!
Er lles dyn, er mwyn llawenydd
Dynolryw unedig yng nghofleidiad cadarn cariad
Fe fasai esgyrn yn torri â chlec.

(пер. Дмитрия Храпова)

Tradycja

Spójrzcie na królów naszych poczet —
Kapłanów durnej tolerancji.
Twarze jak katalogi zboczeń
Niesionych z Niemiec, Włoch i Francji!
W obłokach rozbujane dusze,
Ciała lubieżne i ułomne,
Fikcyjne pakty i sojusze,
Zmarnotrawione sny koronne —

Nie czyja inna — lecz ich wina:
Sojusz Hitlera i Stalina!

Spójrzcie na podgolone łby,
Na oczy zalepione miodem,
Wypukłe usta żądne krwi,
Na brzuchy obnoszone przodem,
Na czuby, wąsy, brody, brwi,
Do szabel przyrośnięte pięści —
To dumnej szlachty pyszne dni
Naszemu winne są nieszczęściu!

To za ich grzechy — myśmy czyści —
Gnębią nas teraz komuniści!

Sejmy, sejmiki, wnioski, veto!
I — nie oddamy praw o włos!
Ten tłum idący za lawetą,
Nieświadom, co mu niesie los!
Nie to nie nasi antenaci!
Nie mamy z nimi nic wspólnego!
Nie będą nam ułani — braćmi!
My już — nie dzieci Piłsudskiego!

To ich historia temu winna,
Że nasza będzie całkiem inna:

Zapomnieć wojny i powstania,
Jedynie słuszny szarpać dzwon
Narodowego — byle trwania
W zgodzie na namiestniczy tron.
W zamian — w tej ziemi nam mogiła,
I przodków śpiew, jak echa kielich,

Że — "Jeszcze Polska wtedy żyła,
Gdy za nią ginęli!"...

MP3

Traddodiad

Edrycha ar osgordd ein brenhinoedd ni —
Offeiriaid goddefiad twp.
Wynebau fel lechresi gwyrdroadau
O'r Almaen, yr Eidal a Ffrainc!
Eneidiau sy'n hedfan mewn cymylau,
Cyrff chwantus a gwan,
Cytundebau ac undebau bradwrus,
Breuddwydion coron ofer —

Dim ond eu bai nhw:
Undeb Hitler a Stalin!

Edrycha ar bennau eilliedig,
Ar lygaid wedi'u gludo â mêl,
Gegau glythion am waed,
Ar foliau ar y blaen,
Ar flaengudynnau, drawswch, farfau, aeliau,
Ddwylo wedi uno â sabrau —
Mai dyddiau godidog uchelwyr beilch
Sydd ar fai am ein anffwad ni!

Am eu pechodau nhwthau — dyn ni'n lân —
Mae comiwnyddion yn ein gorthrymu ni nawr!

Seneddau, awgrymiadau, veto!
Ni barthwn â dim o ein hawliau ni!
Torf sy'n mynd ar ôl arch,
Heb wybod ei thynged hi!
Na, dydyn nhw mo ein blaenoriaid ni!
Does dim cyffredin rhyngom!
Ni fydd wlani mo ein brodyr ni!
Dydyn ni ddim yn blant Piłsudski yn barod!

Mae eu hanes nhw ar fai
Am bydd ein hanes ninnau yn wahanol yn gwbl:

Anghofio rhyfeloedd a gwrthryfeloedd,
Dim ond canu cloch iawn (?)
Fodolaeth genedlaethol (?)
Wrth gytuno â gorsedd raglaw.
Yng nhgyfnewid — cawn ein bedd ni yn yr wlad'ma
A chân ein tadau ni fel adlais:

"Bydded i'r hen iaith barhau,
Tra gollwn tros ryddid ein gwaed!"...

(пер. Дмитрия Храпова)

Samosierra

Pod prąd wąwozem w twarz ognistym wiatrom
Po końskie brzuchy w nurt płynącej lawy
Przez szwoleżerów łatwopalny szwadron
Gardła armatnie kolanami dławić
W mokry mrok topi głowy szwoleżerów
Deszcz gliny, ziemi i rozbitej skały
Ci, co polegną — pójdą w bohatery
Ci, co przeżyją — pójdą w generały

Potem twarz z ognia jeszcze nieobeschłą
Będą musieli w szczere giąć uśmiechy
Z oczu wymazać swoją hardą przeszłość
Uszy nastawić na szeptów oddechy
Zwycięskie piersi obciążą ordery
I wstęgi spłyną z ramion sytych chwały
Ci, co polegli — idą w bohatery
Ci, co przeżyli — idą w generały

Potem zaś czyści w paradnych mundurach
Galopem w wąwóz wielkiej polityki
Gdzie w deszczu złota i kadzideł chmurach
Pióra miast, armat, państw krzyżują szyki
I tylko niektórym ominie pokuta
W mrowisku lękiem karmionych koterii
Nieść będą ciężar wytrząśniętej z buta
Grudki zaschniętej gliny Somosierry

Ale twarz z ognia jeszcze nieobeschłą
Będą musieli w szczere giąć uśmiechy
Z oczu wymazać swoją hardą przeszłość
Uszy nastawić na szeptów oddechy
Nie ten umiera co właśnie umiera
Lecz ten, co żyjąc w martwej kroczy chwale
Więc ci, co zginęli, poszli w bohatery
Ci, co przeżyli — muszą walczyć dalej

Popioły

Hunansierra

I fyny'r glyn yn erbyn gwyntoedd tanllyd
Gyda llif lafa wrth foliau meirch
Mae Brigâd Ysgafn
Yn tagu ffroenau dryllau â'u gliniau.
Mae glaw pridd a llechi yn boddi marchogion
Mewn tywyllwch gwlyb.
Bydd rhai a tregnith yn arwyr,
Bydd rhai a bywith yn gadfridogion.

Wedyn gyda wynebau ar dân eto
Roedd rhaid iddyn wenu yn ddiffuant,
Dynnu eu gorffennol balch nhw oddi wrth eu llygaid,
Godi eu clustiau i anadl sibrydion.
Mae medalau ar fronnydd buddugol
A mae rubanau yn llifo o ysgwyddau gogoneddus.
Mae rhai a bu marw yn mynd yn arwyr,
Mae rhai sy'n byw yn mynd yn gadfridogion.

Wedyn yn daclus mewn peisiau crand
Yn garlamu i fyny'r glyn gwleidyddiaeth fawr
Ble yng nglaw aur a chymylau arogldarth
Mae plu dinasoedd, cyflegrau, gwledydd yn drysu cynlluniau
A bydd dim ond ychydig yn dianc penyd
Yn nhwmpath morgrug sy'n bwydo ar ofn.
Byddant yn gludo pwys pridd Somosierra
Wedi ei siglo oddi wrth botasen.

Wedyn gyda wynebau ar dân eto
Roedd rhaid iddyn wenu yn ddiffuant,
Dynnu eu gorffennol balch nhw oddi wrth eu llygaid,
Godi eu clustiau i anadl sibrydion.
Ni fydd yn farw hwn a bu marw
Dim ond hwn sy'n byw mewn bru marw bri.
Felly aeth rhai a bu marw yn arwyr,
A mae rhaid rhyfela eto i rhai sy'n byw.

(пер. Дмитрия Храпова)

К началу